Τα Μέσα Ατομικής Προστασίας (ΜΑΠ) αφορούν την πλήρη ένδυση και εξοπλισμό ενός εργαζομένου. Σκοπός τους είναι να τον προστατεύσουν από πιθανούς κινδύνους που φέρουν τα εργασιακά του καθήκοντα. Περιλαμβάνει οποιοδήποτε εξάρτημα μπορεί να αποβεί χρήσιμο για την προστασία και ασφάλεια του εργαζομένου. Αφορούν ρούχα εργασίας, κράνη ασφαλείας, γυαλιά προστασίας, παπούτσια ασφαλείας, επιγονατίδες και γάντια.

Σχετικά με το νομικό πλαίσιο της ασφάλειας και προστασίας των εργαζομένων στην Ελλάδα είναι αρμόδιο το Ελληνικό Ινστιτούτο Υγιεινής & Ασφάλειας της Εργασίας, το οποίο συμμορφώνεται από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό για την Ασφάλεια & την Υγεία στην Εργασία. Τα Μέσα Ατομικής Προστασίας (ΜΑΠ) καθορίζονται από την οδηγία 89/686/EEC και φέρουν το έμβλημα CE ως απόδειξη των κανονισμών που ακολουθούν. Τα διεθνή πρότυπα προσδιορίζονται από τον Διεθνή Οργανισμό Τυποποίησης (International Organization for Standardization).

Λάβετε υπόψη σας ότι οι κίνδυνοι και τα μέτρα στο χώρο εργασίας αφορούν την προστασία οφθαλμών και προσώπου, κεφαλής, ποδιών, χεριών και κορμού.

Προστασία οφθαλμών

Η προστασία των οφθαλμών περιλαμβάνει την πρόληψη πολλών κινδύνων, όπως είναι η εκτίναξη αντικειμένων, η επαφή με επιβλαβής ουσίες και ακτινοβολίες. Τα κατάλληλα μέσα προστασίας είναι τα γυαλιά/μάσκα προστασίας και η προσωπίδα. Στο ενδεχόμενο ενός τέτοιου κινδύνου πρέπει να εξεταστούν τα παρακάτω:

  1. Συνθήκες έκθεσης σε υψηλές θερμοκρασίες ενδεχομένως να περιλαμβάνει και έκθεση σε ακτινοβολία. Τα γυαλιά που θα χρησιμοποιηθούν οφείλουν να προστατεύουν τον εργαζόμενο από πιθανή ακτινοβολία.
  2. Άτομα που φορούν γυαλιά άνευ συνθηκών που φέρουν κάποιο διορθωτικό σκοπό, πρέπει αντίστοιχα να προσαρμόσουν και τα γυαλιά προστασίας.
  3. Τα γυαλιά προστασίας με μεταλλικό σκελετό πρέπει να αποφεύγονται σε περιπτώσεις όπου ο εργαζόμενος απασχολείται με ηλεκτρισμό.
  4. Συνθήκες με περιορισμένη ανακύκλωση του αέρα μπορεί να οδηγήσουν στη θόλωση των γυαλιών και συνεπώς να χρειάζεται τακτικός και βαθύς καθαρισμός των γυαλιών.
  5. Κάποιος επιπλέον εξοπλισμός, όπως προσωπίδες ασφαλείας και μάσκες συγκόλλησης πρέπει να φορεθούν πάνω από τα γυαλιά προστασίας.
  6. Γυαλιά με προστατευτικά πλαϊνά είναι απαραίτητα για την αποφυγή πρόσκρουσης αντικειμένων.
  7. Τα γυαλιά που χρησιμοποιούνται πρέπει να εμποδίζουν την επαφή σταγονιδιών με τον οφθαλμό.
  8. Σε έκθεση ακτινοβολίας η πυκνότητα φίλτρου του φακού πρέπει να προσαρμόζεται αναλόγως.

Προστασία κεφαλής

Το κράνος εργασίας προσδιορίζεται ως ένα από τα σημαντικότερα Μέσα Ατομικής Προστασίας. Σε περιπτώσεις όπου ο εργαζόμενος εκτίθεται σε κινδύνους τραυματισμού του κεφαλιού πρέπει να προστατεύεται με το κατάλληλο κράνος ασφαλείας.

  1. Αν τα καθήκοντα εργασίας του εργαζομένου περιλαμβάνουν πτώση αντικειμένων, τότε πρέπει οπωσδήποτε ο ίδιος να διαθέτει κράνος ασφαλείας. Εργασίες που απαιτούν εργαλεία ή υλικά με πιθανότητα ρίψης ή/και πρόσκρουσης και μερικές φορές ακόμα και διάτρησης, εργασίες κάτω από εκτεθειμένους αγωγούς και γενικότερα χειρωνακτικές εργασίες χρήζουν απαραιτήτως τη χρήση κράνους ασφαλείας.
  2. Σε συνθήκες εργασίας που περιλαμβάνουν την πιθανή επαφή με ηλεκτρισμό και συνεπώς διατρέχουν τον κίνδυνο ηλεκτροπληξίας ή εγκαύματος, τα προστατευτικά κράνη πρέπει να διαθέτουν μονωτικό υλικό. Για παράδειγμα, τα κράνη ασφαλείας κατηγορίας Α διαθέτουν μονωτικό υλικό, το οποίο προστατεύει από επαφή με αγωγούς χαμηλής τάσης (επιπέδου 220V). Αντίστοιχα, τα προστατευτικά κράνη κατηγορίας Β προστατεύουν από επαφή αγωγών υψηλής τάσης (επιπέδου 20000V).
  3. Τέλος, η έκθεση στον ήλιο για μεγάλα χρονικά διαστήματα με υψηλές θερμοκρασίες απαιτούν τη χρήση κατάλληλου καλύμματος για την κεφαλή.

Προστασία ποδιών

Προκειμένου να αποφευχθούν κίνδυνοι που μπορεί να τραυματίσουν τα πόδια των εργαζομένων πρέπει να εξασφαλιστούν ορισμένα μέτρα. Τα συγκεκριμένα μέτρα αφορούν την προφύλαξη των εργαζομένων από ενδεχόμενο πρόσκρουσης αντικειμένων, επαφής με χημικές ουσίες ή αιχμηρά αντικείμενα, καθώς και με ολισθηρές επιφάνειες. Για αυτό το λόγο, η επιλογή των κατάλληλων υποδημάτων ασφαλείας είναι αναγκαία.

  1. Τα παπούτσια ασφαλείας πρέπει να διασφαλίζουν τη μέγιστη προστασία των δαχτύλων. Το ενδεχόμενο πρόσκρουσης, συμπίεσης ή διάτρησης είναι πολύ πιθανό σε αυτές τις συνθήκες εργασίας.
  2. Ορισμένες φορές είναι απαραίτητο τα παπούτσια ασφαλείας επιπρόσθετα της αντοχής τους στη διάτρηση να διαθέτουν μονωτική προστασία.
  3. Υποδήματα ασφαλείας είναι απαραίτητα όταν τα εργασιακά καθήκοντα του εργαζομένου απαιτούν τη μεταφορά και διαχείριση βαρέων αντικειμένων. Υπό αυτές τις συνθήκες υπάρχει η πιθανότητα τραυματισμού του ποδιού από ρήξη αντικειμένου.
  4. Παπούτσια ασφαλείας που προστατεύουν από το ενδεχόμενο συμπίεσης είναι απαραίτητα σε συνθήκες όπου το πόδι μπορεί να πατηθεί από χειροκίνητα παλετοφόρα.
  5. Σε ενδεχόμενο διάτρησης του παπουτσιού από επαγγελματίες που απασχολούνται με αιχμηρά αντικείμενα, όπως βίδες, καρφιά, σύρματα κ.ά. είναι απαραίτητα τα υποδήματα ασφαλείας.

Προστασία χεριών

Επαγγέλματα χειρωνακτικής φύσεως που εμπεριέχουν την έκθεση σε επιβλαβείς ουσίες ή υψηλές θερμοκρασίες πρέπει να αξιοποιούν στο μέγιστο τη χρήση γαντιών. Τα γάντια προστασίας οφείλουν να προφυλάσσουν το χρήστη από τον κίνδυνο που αντιμετωπίζει.

  1. Ανάλογα με τον κίνδυνο στον οποίο εκτίθεται ο εργαζόμενος πρέπει να επιλέγονται και τα κατάλληλα γάντια εργασίας. Να πραγματοποιείται ο κατάλληλος έλεγχος και τα αρμόδια τεστ προκειμένου να πληρούνται όλες οι προδιαγραφές.
  2. Τα γάντια εργασίας χρησιμοποιούνται για την προστασία από την έκθεση σε χημικές, τοξικές, ερεθιστικές ή διαβρωτικές ουσίες. Ειδικότερα, για την επιλογή γαντιών εργασίας πρέπει να είναι γνωστό ποιες είναι οι τοξικές ουσίες του χημικού παράγοντα που έρχεται σε επαφή. Ακόμα καλύτερα, πρέπει να είναι γνωστό η επίδραση της χημικής ουσίας στο δέρμα.
  3. Είναι κατάλληλα για όταν ο εργαζόμενος εκτίθεται σε υψηλές θερμοκρασίες και κατ’ επέκταση σε θερμές ουσίες.
  4. Προστατεύουν από πιθανά κοψίματα ή γδαρσίματα και εκτίναξη αιχμηρών αντικειμένων.
  5. Σε ορισμένες περιπτώσεις είναι σημαντικό να προστατεύουν τον χρήστη από κίνδυνο ηλεκτροπληξίας.
  6. Όταν τα καθήκοντα του εργαζόμενου αφορούν την επαφή με εργαλεία ή μηχανήματα υψηλής θερμοκρασίας ή με αιχμηρές επιφάνειες καθίστανται τα γάντια εργασίας απαραίτητα.
  7. Τα γάντια προστασίας είναι ζωτικής σημασίας ακόμα κι όταν ο χρήστης έρχεται σε επαφή με μηχανήματα ή εργαλεία που είναι πιθανό με άλλον τρόπο να τον τραυματίσουν, όπως η συνεχής τριβή, πρόσκρουση ή οι δονήσεις κατά το χειρισμό μηχανημάτων.
  8. Επίσης, είναι σημαντικό ο εργαζόμενος να μπορεί να βγάλει τα γάντια με τρόπο που να μη μολυνθεί.
  9. Συνήθως απαιτείται η συχνή αντικατάσταση των γαντιών. Προτιμάται, δηλαδή, η επανειλημμένη αλλαγή οικονομικότερων γαντιών εργασίας παρά η επένδυση ακριβότερων και ανθεκτικότερων γαντιών εργασίας.
  10. Ενδεχομένως επιπρόσθετη προστασία των εργαζομένων μπορεί να επιτευχθεί με τη χρήση καλυμμάτων για τους βραχίονες και η χορήγηση ειδικής κρέμας.

Προστασία κορμού

Τα Μέσα Ατομικής Προστασίας αφορούν τόσο τον εξοπλισμό όσο και την ένδυση του εργαζομένου. Τα επαγγελματικά καθήκοντα του εργαζομένου μπορεί να κρύβουν κινδύνους που τα ρούχα εργασίας οφείλουν να τον προστατεύουν. Συγκεκριμένα:

  1. Όταν βρίσκεται αντιμέτωπος με τις αντίξοες καιρικές συνθήκες, πρέπει να φορά ρούχα που τον προφυλάσσουν από τη βροχή, τη ζέστη ή το κρύο. Ρούχα εργασίας με αδιάβροχη προστασία, ρούχα ψύχους ή από αναπνεύσιμα υλικά είναι απαραίτητα σε τέτοιες συνθήκες εργασίας. Τα Μέσα Ατομικής Προστασίας πρέπει να αφορούν τόσο τα ενδύματα όσο και τα υποδήματα. Μετά τη χρήση τους πρέπει να φυλάσσονται σε καλά αεριζόμενο χώρο και μακριά από πηγές θερμότητας.
  2. Σε περιπτώσεις εργασιών συγκόλλησης, έκθεσης σε θερμότητα και ακτινοβολία, τα ρούχα εργασίας που αναφλέγονται δύσκολα και προστατεύουν το χρήστη από την επαφή με τετηγμένο μέταλλο και πυρακτωμένα σωματίδια είναι αναγκαία.

Προστασία από κινούμενα οχήματα

Ο εργαζόμενος που απασχολείται συχνά σε ένα χώρο με κινούμενα οχήματα πρέπει πάντα να φορά ρούχα που θα κάνουν εμφανή την παρουσία του.

  1. Ρούχα εργασίας υψηλής ευκρίνειας είναι η αρμόδια ένδυση του εργαζομένου. Δηλαδή, ρούχα ευδιάκριτα σε συνθήκες χαμηλού φωτισμού και ορατότητας, όπως ενδύματα σε νέον κίτρινο ή πορτοκαλί χρώμα.
  2. Πρέπει να γνωρίζεται πως ανάλογα με το επίπεδο προστασίας (ύψιστο, ενδιάμεσο, ελάχιστο) διακρίνονται σε κλάσεις ορατότητας.
  3. Απαραίτητος είναι και ο κατάλληλος εξοπλισμός που αντανακλάται στο φως.

Προστασία αναπνευστικών οδών

Ο αναπνευστικός εξοπλισμός του εργαζομένου χρίζει προσοχής όταν εκτίθεται σε επικίνδυνες ουσίες του αέρα, όπως σκόνη, καπνό, τοξικά αέρια ή ενδεχομένως και έλλειψη οξυγόνου. Σε αυτές τις περιπτώσεις δεν επαρκούν τα κλειστά συστήματα τοπικού εξαερισμού. Ανάλογα και πάλι από τη φύση της εργασίας, τα μέσα ατομικής προστασίας επιλέγονται με βάση τα ακόλουθα βήματα:

  1. Την αναγνώριση του κινδύνου. Δηλαδή, το είδος των σωματιδίων, όπως σκόνη από σύνθλιψη στερεών υλικών, ομίχλη από εξατμιζόμενο υγρό ή αέρια από λιωμένα στερεά.
  2. Τον εντοπισμό του τοξικού παράγοντα.
  3. Την παρακολούθηση της μολυσματικής συγκέντρωσης και τον έλεγχο με το όριο έκθεσης.
  4. Την επιλογή του τύπου προστασίας σύμφωνα με όλα τα παραπάνω.

Η αναπνευστική προστασία μπορεί να εξασφαλιστεί με μάσκες ολόκληρου προσώπου, ημίσεος προσώπου ή ενός τετάρτου. Λάβετε υπόψη ότι οι προστατευτικές αναπνευστικές συσκευές διακρίνονται σε αναπνευστήρες με φίλτρο, αυτοδύναμες αναπνευστικές συσκευές και αναπνευστικές συσκευές με συνεχή παροχή καθαρού αέρα μέσω σωλήνα.

Συμπεραίνοντας, τα Μέσα Ατομικής Προστασίας πρέπει να καλύπτουν τις ανάγκες και απαιτήσεις του εκάστοτε επαγγέλματος. Κατά την επιλογή τους πρέπει να ερευνάται η φύση της εργασίας για να προσδιοριστεί η αντοχή, η συχνότητα και το επίπεδο έκθεσης στον κίνδυνο, καθώς βέβαια και οι αναμενόμενες φυσικές φθορές.